Η ασθενοκεντρική προσέγγιση αποτελεί ανερχόμενη τάση στο χώρο της ιατρικής και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον ασθενή στο κέντρο της λήψης αποφάσεων.

Η ιατρική με επίκεντρο τον ασθενή βασίζεται συνοπτικά σε 3 παραδοχές:

1. Πρώτα οι ανάγκες των ασθενών.
2. Καμία απόφαση για μένα, χωρίς εμένα.
3. Κάθε ασθενής είναι μοναδικός ασθενής.

Η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων αναδεικνύεται ως υψηλής προτεραιότητας πολιτική

Το Institute of Medicine ορίζει τη φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή ως την παροχή περίθαλψης, που σέβεται και ανταποκρίνεται τις ατομικές προτιμήσεις του ασθενούς, τις ανάγκες και τις αξίες του και εξασφαλίζει τη συμμετοχή του στην καθοδήγηση της κλινικής απόφασης.

Η φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή είναι μια προσπάθεια για την αποκατάσταση της ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ γιατρού και ασθενούς. Καθώς οι δείκτες ικανοποίησης των ασθενών έχουν συμπεριληφθεί στα συστήματα αξιολόγησης και αποζημίωσης των νοσοκομείων, η φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή αποκτά όλο και μεγαλύτερο έδαφος.

Το να είσαι καλός γιατρός δεν απαιτεί μόνο άρτια εξειδίκευση και συνεχή επικαιροποίηση των επιστημονικών γνώσεων, αλλά σημαίνει πρωτίστως ότι ακούς και σέβεσαι τις ανάγκες των ασθενών.

Ένα βασικό στοιχείο της παροχής φροντίδας με επίκεντρο τον ασθενή είναι και η συμμετοχή του στη λήψη απόφασης. Πολλές φορές διαπιστώνεται σύγχυση στην κατανόηση της διαφορετικότητας ανάμεσα στη συμμετοχική λήψη απόφασης, την αυτοδιαχείριση της φροντίδας και το εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας. Πρόκειται για όρους που διέπονται από την ίδια φιλοσοφία, η οποία αναγνωρίζει και σέβεται το ρόλο του ασθενούς, στη διαχείριση της υγείας του.

Η αυτοφροντίδα περιλαμβάνει δράσεις, που λαμβάνει κάποιος προκειμένου να αναγνωρίσει, να φροντίσει και να διαχειριστεί τα προβλήματα υγείας του.

H αυτοφροντίδα αποτελεί διαδικασία, την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι με προβλήματα υγείας κάνουν καθημερινά και όσο καλύτερα μπορούν, πολλές φορές, χωρίς τη βοήθεια επαγγελματιών υγείας. Όμως οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα χρειάζονται βοήθεια, την οποία πολλές φορές δυστυχώς δεν είναι εύκολο να προσεγγίσουν.

Πολλοί άνθρωποι καθημερινά αντιμετωπίζουν μικροπροβλήματα υγείας μόνοι τους, χωρίς να απευθύνονται σε κάποιον επαγγελματία υγείας ή σε ένα οργανωμένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.

Επίσης ασθενείς με χρόνια προβλήματα υγείας και με περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση στο σύστημα περίθαλψης δαπανούν πολύ προσωπικό χρόνο, για την αυτοδιαχείριση των συμπτωμάτων τους.

Η αποτυχία στην αναγνώριση της ανάγκης αυτών των προσώπων, αυξάνει τους πόρους της υγειονομικής περίθαλψης, λόγω σοβαρών επιπλοκών και βαρύτητας των περιστατικών, τα οποία κάποια στιγμή και αναπόφευκτα προσφεύγουν στις οργανωμένες υπηρεσίες υγείας για υγειονομική περίθαλψη και αποκατάσταση των βλαβών της υγείας τους.

Η γνώση, η κατανόηση και τα θετικά αποτελέσματα στην έκβαση μιας ασθένειας μπορούν να βελτιωθούν, όταν οι επαγγελματίες υγείας δίνουν στον ασθενή ενεργό ρόλο στη φροντίδα της υγείας του.

Η αυτοφροντίδα και η συμμετοχική λήψη απόφασης, στο πλαίσιο της φροντίδας, με τον ασθενή στο επίκεντρο, αποτελούν αμοιβαία αλληλοϋποστηριζόμενες πρακτικές, οι οποίες μπορούν να μεγιστοποιήσουν τα αποτελέσματα μιας θεραπευτικής παρέμβασης.

Η φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει κυρίως τον εκδημοκρατισμό της ιατρικής πρακτικής, αποτελεί μια εξαιρετικά απλοποιημένη σύλληψη, η οποία απέχει πολύ από την καθημερινή άσκηση της ιατρικής και γι’ αυτό, τόσο η οργανωμένη πολιτεία, όσο και οι γιατροί και οι ασθενείς θα πρέπει να συνεργαστούν, ώστε να αρχίσει να εφαρμόζεται και να συμπεριλαμβάνεται στο πλαίσιο της καθημερινής κλινικής πρακτικής.

Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία.